Հյուսիսային Եվրոպա- Մեծ Բրիտանիա

  1. Առաջին ուրվագծային քարտեզի վրա նշել Մեծ Բրիտանիայի ափերը ողողող ջրային ավազաններն ու հարևան պետությունները: 
  1. Որո՞նք են Մեծ Բրիտանիայի զարգացման նախադրյալները։

Մեծ Բրիտանիայի ռելիեֆը հարթ է, կլիման՝ բարեխառն ծովային, ինչը հարմար է գյուղատնտեսության զարգացման համար: Մեծ Բրիտանիան նաև շատ հարուստ է գազով և նավթով:  Մեծ պաշարներ կան նաև քարածխի, երկաթի և տարբեր գունավոր մետաղների։

  1. Որո՞նք են Մեծ Բրիտանիայի տնտեսության ամենազարգացած ճյուղերը: 

Մեծ Բրիտանիայի ամենազարգացած ճյուղերն են արդյունաբերությունը, գյուղատնտեսությունը և ծառայությունները։

  1. Ի՞նչ դեր ունի Մեծ Բրիտանիան ժամանակակից աշխարհում: 

Մեծ Բրիտանիան մեծ դեր ունի աշխարհի երկրների և քաղաքական, և տնտեսական հարցերում։

  1. Երկրորդ ուրվագծային քարտեզի վրա նշել Մեծ Բրիտանիայի խոշոր քաղաքները:

Վիլյամ Սարոյան՝ «Գյուղացին»

1. Կարդա’, գրի’ր ասելիքը. Վիլյամ Սարոյան՝ «Գյուղացին»։

Պատմվածքի ասելիքը այն էր, որ ինչքան էլ դու ապրես ուրիշ երկրում, մեկ է դու քեզ չես զգա լիարժեք երջանիկ, եթե չլինես քո հարազատը երկրում։

1.Նկարագրի’ր գյուղացի Սարգսին։ Նկարագրությունդ հիմնավորի’ր` պատմվածքից դուրս բերված հատվածներով։

Գյուղացի Սարգիսը, որը տեղափոխվել էր Ամերիկա և շատ էր կարոտում իր գյուղը։ Երիտասարդ գյուղացի հաստ բեղերով, կարճ կտրած սև մազերով և ուներ թախծոտ հայացք։

Դեռ 30 տարեկան չկար: Խիտ, կարճ կտրած մազերով, սև, հաստ բեղերով աժդահա մի գյուղացի էր: Քաշը հավանաբար մի 100 կիլո կլիներ, բայց գեր չէր երևում, և ուներ տարօրինակ ու թախծոտ հայացք:

1908-ի մայիսին հասավ Նյու Յորք: Դա մի սարսափելի տեղ էր, մեկը չկար, որ հետը խոսեր:


2.Ի°նչ հոգեվիճակում էր գտնվում գյուղացին. ինչո°ւ։

Գյուղացին իրեն շատ մենակ էր զգում, բայց երբ որ նա ունեցավ ընտանիք նա մեկ է լիարժեք երջանիկ չեր, քանի որ իր հարազատ գյուղում չեր և իր ընկերների կողքին չեր։
3.Ի°նչ է քեզ համար հայրենի եզերքը։ Երբեւէ մտածե°լ ես, որ կապրես օտար ափերում։

Ինձ համար հայրենիքից հարազատ տեղ չկա և այո ես մտածել եմ ապրել ուրիշ երկրում, քանի որ ուրիշ երկրներում հնարավորությունները ավելի մեծ են, նպատակս իրականացնելու համար։

Վիլյամ Սարոյանի մասին

2. Կարդա’ Վիլյամ Սարոյանի մասին և մի քանի նախադասությամբ գրի’ր զգացողություններիդ մասին։

Ես ունեցա շատ զգացողություններ։ Ես զգացի տխրություն, քանի որ Սարոյանը ուներ շատ ծանր մանկություն, հետո զգացի ուրախություն որովհետև, Սարոյանը չէր լսում մարդկանք ովքեր ասում էին, թե գրողը մասնագիտություն չի, բայց ինքը իր նպատասլացությամբ և աշխատասիրությամբ հասավ իր նպատակին։

Գործնական աշխատանք

1. Բաց թողնված տառերը լրացրո՛ւ:

Ա. Մարդատար գնացքը կարո՞ղ է քսանմեկ րոպում կտրել-անցնել Ամերիկայի Միացյալ Նահանգները՝ Խաղաղ օվկիանոսից մինչև Ատլանտյան: Դա նույնիսկ ինքնաթիռով հնարավոր չէ: Բայց ամերիկյան մի համալսարանի գիտնականներ պնդում են, որ այդ միայն իրագործելի է: Մի ագգային գիտաժողովում նրանք ստորերկրյա նոր փոխադրամիջոցի նախագիծ են ներկայացրել:

Բ. Սևանա լճի խնդիրն այսօր հուզում է յուրաքանչյուր քաղաքակիրթ մարդու: Սևանի ջրի մակարդակը տասնյակ տարիների ընթացքում իջել է: Ջրի կորստի հետ առնջվում են մի շարք այլ էական հարցեր: Առանջին ուշադրության է արժանի ջրավազանի կենսանական աշխարհի պահպանության խնդիրը:
Բնակության անբարենպաստ պայմաններ են ստեղծվել նաև Սևանի թևավոր բնակիչների՝ թռչունների համար:

Գ. Քանդում են հին տները, թափվում են աղյուսները, խուլ աղմուկով ըկնում են գերանները: Վիեննացի մի փոստավաճառ այդպիսի իրադարձությունը երբեք բաց չի թողնում: Նա չնչին գնով կամ էլ ձրի հավաքում է կառույցի փայտե մասերը: Երաժշտական գործիքներ պատրաստողները չորացած փայտը շատ բարձր են գնահատում: Դրանցից հիանալի տավիղներ, կիթառներ ու ակորդիոններ են սարքվում:

2. Այբբենական կարգով դասավորի՛ր.

  • Դասավանդողներիդ անունները,

Ընկեր Անի

Ընկեր Արմենուհի
Ընկեր  Գայանե

Ընկեր Գառնիկ
Ընկեր  Երանուհի
Ընկեր Թագուհի
Ընկեր Ժաննա
Ընկեր  Լաերտ

Ընկեր Լուսինե
Ընկեր Հասմիկ

Ընկեր Հրայր
Ընկեր Մովսես
Ընկեր Շուշան
Ընկեր Ստելլա
Ընկեր Տաթև
Ընկեր Քնարիկ

  • Դպրոցական առարկաների անունները,

Աշխարհագրություն
Բնագիտություն
Երկրաչափություն
Խեցեգործություն
Կենսաբանություն
Հայոց լեզու

Հանրահաշիվ

Հասարակագիտություն
Մայրենի

Մեդիագիտություն

Ռուսերեն

  • Քո սիրելի ստեղծագործությունների վերնագրերը:

<<Ավելորդը >> Դերենիկ Դեմիրճյան
<<Գյուղացին>> Վիլիամ Սարոյան
<<Դաշնամուր>> Վիլիամ Սարոյան
<<Հայը>> Դերենիկ Դեմիրճյան
<< Հայոց վիշտը>> Հովհաննես Թումանյան
<< Հրաժեշտ>> Վահան Տերյան

3. Կետերի փոխարեն գրի՛ր յաիա կամ եա: Բառարանով ստուգի՛ր՝ ճի՞շտ ես գրել:

Միմյանց, քվեարկություն, որդյակ, յասաման, քիմիական, հեքիաթային, ոսկյա, հրեական, դաստիարակություն, սենյակ, կրիա, Անդրեաս, Եղիազարյան, կյանք:

4.Կետերի փոխարեն գրի՛ր տրված բառերից մեկը:

Քո չքնաղ ծաղկի բույրն է ինձ այստեղ բերել: (բույր, բյուր)
Անթիվ ու բյուր են աստղերը: (բույր, բյուր)
Ասիան երբևէ կհանգստանա՞ պատերազմներից: (Ասիա, Ասյա)

Ասյան երբևէ կհանգստանա՞ իրեն այդքա՜ն հուզող մտքից: (Ասիա, Ասյա)

Սոֆիան գեղեցիկ ու հյուրընկալ քաղաք է: (Սոֆիա, Սոֆյա)
Սոֆյան գեղեցիկ ու նրբանկատ աղջիկ է: (Սոֆիա, Սոֆյա)

Հայոց Պատմություն

2. Զինված պայքարը Արցախում

  1. XVIII դարասկզբին Իրանը հայտնվել էր չափազանց ծանր իրավիճակում։ Դա նպաստավոր պայմաններ էր ստեղծել հպատակ ժողովուրդների ազատագրական պայքարի ծավալման համար։
  2. Պարսից շահին ապստամբներից պաշտպանելու պատրվակով Պետրոս I – ը 1722 թ․ արշավանք կազմակերպեց մերձկասպյան տարածքներ։
  3. Ազատագրական պայքարին օժանդակեցին Շիրվանից Արցախ եկած Ավան և Թարխան հարյուրապետն՝ իրենց համախոհներով։ Գյուլիստանում, Շոշում, Ավետարանոցում, Ջրաբերդում, Քարագլխում և այլ վայրերում կազմակերպվեցին պաշտոնական ամրոցներ՝ սղնախներ։
  4. Պարսկաստանի թուլացումից շտապեց օգտվել նրա վախեմի հակառակորդը՝ Օսմանյան կայսրությունը, որը ձեռնամուխ եղավ Պարսկաստանի արևմտյան նահանգների նվաճմանը։ Ռուսաստանի ազդեցության ուժեղացումը կանխելու համար Թուրքիան նպատակադրվեց գրավել նաև այսրկովկասյան տարածաշրջանը։ 1723 թ․ հունիսին թուրքական զորքերը զավթեցին Թիֆլիսը և շարժվեցին Գանձակ։
  5. Գերիշխանության համար ընթացող ռուս – թուրքական մրցակցությունն ավարտվեց 1724 թ․ հունիսի 12 -ին Կոստանդնուպոլսում կնքված պայմանագրով:
  6. Թուրքական զորքերը, թ․ գարնանը ներխուժելով Արարատյան դաշտ, սկսում են ավերել հայկական բնակավայրերը։ Կարբի գյուղի բնակիչները 40 օրվա համառ դիմադրությունից հետո միայն վայր դրեցին զենքը, երբ թշնամին խոստացավ չմտնել իրենց բնակավայրերը։ Հունիսի 7-ին թուրքական զորքը պաշարում է Երևանը։ Պաշտպանության համար ոտքի է կանգնում նաև մերրձակա հայկական գյուղերի բնակչությունը։
  7. Արցախի ազատագրական ուժերը 1724 թ․ թուրքական զորքերի դեմ համատեղ գործելու մասին համաձայնագիր կնքեցին Գանձակի մահմեդականների հետ։ Համագործակցելու առաջարկներ արվեցին նաև պարսկական իշխանություններին։ Հուսադրող էր ազգային գործիչ Իվան Կարապետի ժամանումը Ռուսաստանից՝ ազատագրական պայքարին օժանդակելու խոստումներով։
    1725 թ․ մարտին թուքական երեք զորամասեր ներխուժեցին Վարանդա գավառ։ Կորուստներից խուսփելու համար մելիքները դիմեցին հնարամտության։ Շուրջ 6000 թուրք զինվորների տեղավորելով հայկական գյուղերում՝ հայ ինքնապաշպանական ուժերը գիշերային հանկարծակի գրոհով ոչնչացրին նրանց։ Հայկական ուժերի հաթական գործողությունը մեծ արձագանք ստացավ և բարձրացրեց հայերի ինքնավտահությունն ու մարտունակությունը։
    Անհաջողության մատնվեց նաև Արցախի դեմ թուքական հաջորդ հարձակումը։ 1726 թ․ օսմանյան զինուժի՝ Շուշին գրավելու փորձերը հաջողություն չունեցան։ Ութօրյա մարտերում տալով 800 զոհ՝ թուրքերը նահանջեցին Գանձակ և որդեգրեցին անակնկալ հարձակումների մարտավարությունը։

Բազմանկյուն, ուռուցիկ բազմանկյուն

1. Ընտրիր բեկյալները:

lauztaVgalK4posmi.PNG

բեկյալ չի

lauztaVgalN2posmi.PNG

բաց բեկյալ

NlauztaVbgalK5posmi.PNG

բեկյալ չի

lauztaSgalN3st.PNG

փակ բեկյալ

2. a. Քանի՞ կողմ ունի բազմանկյունը: 

8
b. Որոշի՛ր, քանի՞ գագաթ ունի բազմանկյունը:

8
c. Պարզիր, թե քանի՞ անկյունագիծ կարելի է տանել այս բազմանկյան մեջ:

20
d. Ուռուցիկ, թե՞ ոչ ուռուցիկ է տրված պատկերը:

ուռուցիկ
e. Հաշվի՛ր բազմանկյան ներքին անկյունների գումարը:

1080

lauztaSgalN8st.PNG

3. Որոշի՛ր բեկյալի տեսակը:

lauztaVgalN3posmi.PNG

բաց բեկյալ

4. Պարզիր, թե արդյո՞ք պատկերը բազմանկյուն է:  

lauztaVbgalK6posmi.PNG

բազմանկյուն չի

5. Նշի’ր բեկյալի տեսակը. ինքնահատվող է, թե՞ ինքնահատվող չէ:

lauztaVgalK3posmi.PNG

ինքնահատվող է

6. Հաշվի՛ր բազմանկյան ներքին անկյունների գումարը, եթե այն
ա. ութանկյուն է

10800
բ. վեցանկյուն է

7200
գ. հնգանկյուն է

5400
դ. յոթանկյուն է

9000
ե. տասնանկյուն է

14400
զ. իննանկյուն է

12600
է. քառանկյուն է

3600

7. Մանեն ասում է, որ կարելի է նկարել բազմանկյուն, որի ներքին անկյունների գումարը 2880° է:

180 * ( n – 2 ) = 2880

n – 2 = 16

n = 18

8. Բազմանկյան անկյունների գումարը 1620° է: Պարզիր, թե քանի՞ կողմ ունի բազմանկյունը:

180 * ( n – 2 ) = 1620

n – 2 = 9

n = 11

9. Քանի՞ կողմ ունի ուռուցիկ բազմանկյունը, որի յուրաքանչյուր անկյունը հավասար է՝

ա) 60° 

60n = 180 * ( n-2)

60n = 180n – 360

120n = 360

n = 3

բ) 135° 

135n = 180 * ( n – 2)

135n = 180n – 360

45n = 360

n = 8

Առաջադրանքներ (տանը)

203.

P = 62 սմ,

204.

3x + 4x + 5x + 7x = 380

19x = 380

x = 20

Պատ․՝ 60, 80, 100, 140:

205.

P = 19 * 1,5 = 28,5

206.

207.

208.

209.

180 * ( 4 – 2) = 360

210.

180 * ( 5 – 2) = 540

211.

180 * ( 6 – 2) = 720

Խնդիրներ

Լուծի՛ր խնդիրները, հնարավորության դեպքում լուծի՛ր՝ կազմելով հավասարումներ:

1)  2100 դրամով կարելի է գնել 5կգ ծիրան և 3կգ խնձոր, իսկ 2900 դրամով՝ 7կգ ծիրան և 5կգ խնձոր: Ի՞նչ արժե 1 կգ ծիրանը և 1 կգ խնձորը:

7 կգ ծիրան + 5 կգ խնձոր = 2900 դրամ

5 կգ ծիրան + 3 կգ խնձոր = 2900 դրամ

2 կգ ծիրան + 2 կգ խնձոր = 800 դրա

1 կգ ծիրան + 1 կգ խնձոր = 400 դրամ

2) Երկու թվերի գումարը 35 է, իսկ առաջին թվի կրկնապատիկի և երկրորդ թվի եռապատիկի գումարը՝ 92: Գտեք այդ թվերը:

2x + 3 (35 – x) = 92

2x + 105 – 3x = 92

x = 12

Պատ․՝ 12, 23:
3)  Երեք պարկերում միասին կա 186կգ ցորեն: Եթե առաջին պարկից 8կգ լցնենք երկրորդի մեջ,իսկ երկրորդից 3կգ՝ երրորդի մեջ, ապա երեք պարկերում կլինի հավասար քանակությամբ ցորեն: Քանի՞ կգ ցորեն կա յուրաքանչյուր պարկում:

I – 62 + 8 = 70

II – 54 +3 = 57

III – 62 – 3 = 59

186 : 3 = 62

4) Մի թիվ 5 անգամ մեծ է մյուսից, իսկ նրանց գումարը 42 է:

5x +x = 42

x = 7

Պատ․՝ 35, 7:

5) Մի թիվ 4 անգամ մեծ է մյուսից, իսկ նրանց տարբերությունը 39 է:

4x – x = 39

x = 13

Պատ․՝ 13, 52:

6) Եղբայրը գտավ 3 անգամ շատ սպիտակ սունկ, քան քույրը: Միասին նրանք գտել են 24 սպիտակ սունկ: Քանի՞ սպիտակ սունկ է գտել եղբայրը, քանիսը՝ քույրը:

3x + x = 24

4x = 24

x = 6

Պատ․՝ 18, 6:

7) Երկու դասարանում ընդամենը 63 գիրք կա, ընդ որում՝ մեկում 2 անգամ քիչ գիրք կա, քան մյուսում: Քանի՞ գիրք կա ամեն դասարանում:

2x +x = 63

x = 21

Պատ․՝ 21, 42:

8) Երկու հոգի 15 000 դրամը պետք է բաժանեին այնպես, որ մեկին մյուսից 4 անգամ շատ հասներ: Քանի՞ դրամ կհասնի յուրաքանչյուրին:

4x + x = 15000

5x = 15000

x = 3000

Պատ․՝ 12000, 3000:

9) Կոնֆետի համար վճարել են 3 անգամ ավելի կամ 600 դրամով ավելի, քան թխվածքի համար: Որքա՞ն են վճարել թխվածքի համար:

3x + x = 600

2x = 600

x = 300

Պատ․՝ 900:

10) Եռանկյան պարագիծը հավասար է 17սմ-ի: Նրա երկու կողմերն իրար հավասար են և յուրաքանչյուրը 1.9սմ-ով երկար է երրորդից: Որքա՞ն է եռանկյան փոքր կողմի երկարությունը:

x +x + x -1,9 = 17

3x = 18,9

x = 6,3

Պատ․՝ 4,4:

11) Երկու բանվոր պատրաստեցին 90 մանրակ՝ ընդ որում առաջինը 8 մանրակ պակաս պատրաստեց երկրորդից: Քանի՞ մանրակ պատրաստեց երկրորդ բանվորը:

x + 8 + x = 90

2x = 82

x = 41

Պատ․՝ 49:

12) Գործարանի երեք արտադրամասում աշխատում է 1130 մարդ: Երկրորդ արտադրամասում 70 մարդ ավելի է աշխատում, քան առաջինում, իսկ երրորդում՝ 84 մարդ ավելի, քան երկրորդում: Քանի՞ մարդ է աշխատում երրորդ արտադրամասում:

x +70 + x + 154 + x = 1130

3x = 906

x = 302

Պատ․՝ 456:

13) Ճանապարհով ընթանում են երկու ավտոմեքենա՝ նույն արագությամբ: Եթե առաջինն արագությունը մեծացնի 10 կմ/ժ-ով, իսկ երկրորդը փոքրացնի 10 կմ/ժ-ով, ապա առաջինը վեց ժամում կանցնի այնքան ճանապարհ, որքան երկրորդը 8 ժամում: Ի՞նչ արագությամբ են ընթանում ավտոմեքենաները:

6 ( x + 10 ) = 8 ( x – 10 )

6x + 60 = 8x – 80

2x = 140

x = 70

Պատ․՝ 70 կմ/ժ։

14) Մի ավազանում կա 480լ ջուր, իսկ մյուսում՝ 1460լ: Յուրաքանչյուր ժամում առաջին ավազան է լցվում 80լ ջուր, իսկ երկրորդից յուրաքանչյուր ժամում դատարկվում է 60լ ջուր: Որքա՞ն ժամանակ հետո ավազանների ջուրը կհավասարվի:

I – 480լ I լցվեց 80xլ

II – 1460լ I լցվեց 60xլ

480 + 80x = 1460 + 60x

20x = 980

x = 49

Պատ․՝ 49 ժ։

15) Երեք արկողում միասին կա 84 գնդակ: Եթե առաջին արկղից հանենք 5 գնդակ, երկրորդից՝ 9 գնդակ, իսկ երրորդից՝ 4 գնդակ, ապա բոլոր արկղերում կմնան հավասար քանակությամբ գնդակներ: Սկզբում քանի՞ գնդակ կար յուրաքանչյուր արկղում:

I արկղ – 22 I 27

II արկղ – 22 I 31

III արկղ – 22 I 26

84 – 18 = 66

66 : 3 = 22

Պատ․՝ 27, 31,26:

16) Հայրը որդուց մեծ է 7 անգամ: 5 տարի հետո նա որդուց մեծ կլինի 4 անգամ: Քանի՞ տարեկան է հայրը:

4( x + 5) = 7x + 5

4x + 20 = 7x+ 5

3x = 15

x = 5

Պատ․՝ 5, 35:

17) Լուծել հավասարումը.

ա) x + 3 = 2x − 4,

x = 7

 բ) 2x − 4 = 7x + 2,

x = -6/5

գ) x + 4 = x + 2,

4 = 2

դ) 2x − 6 = 3x;

x = -6

ե) 5x = 6x; 

x = 0

զ) 2x + 5 − 7x + 2 = 3;

-5x = -4

x= 4/5

է) 3x − 5 = −2x + 7 + 5x − 12;

3x + 2x – 5x = 7 – 12 + 5

0=0

ը) x − 1 + 3x − 5 = (x − 5) − (x − 3) + (x + 1):

x – 1 + 3x – 5 = x – 5 – x + 3 + x + 1

x + 3x – x = -5 + 3 + 1 + 1 + 5

3x = 5

x = 5/3