Ֆիզիկա

Լուծել հետևյալ խնդիրները՝

1. Հետևյալներից ո՞րն է ֆիզիկական երևույթ? նյութ? ֆիզիկական մարմին? Չափիչ սարք? Ֆիզիկական մեծություն? Ֆիզիկական մեծության չափման միավոր? ա) ամպրոպ; դ) ջերմաչափ; է) կիլոգրամ; բ) ժամացույց; ե) Լուսին; ը) ջրածին; գ) ջերմաստիճան; զ) ծավալ; թ) ապակի.

ֆիզիկական երևույթ– ամպրոպ,նյութ– ջրածին; ապակի.ֆիզիկական մարմին–Լուսին; չափիչ սարք–ջերմաչափ; ժամացույց; ֆիզիկական մեծություն–կիլոգրամ;ծավալ;ֆիզիկական մեծության չափման միավոր-ջերմաստիճան;

2. Անվանե՛ք, ֆիզիկական ո՞ր երևույթների հիման վրա են գործում հետևյալ սարքերը՝ մեխանիկական լարման ժամացույց, թեյնիկ, արդուկ, էլեկտրական լամպ։

մեխանիկական լարման ժամացույց-էլէկտրականություն, թեյնիկ-եռում է, արդուկ-ջերմություն, էլեկտրական լամպ-լույս։

3. Փայտե քանոնի վրա գծերի թիվը 201 է, առաջին գծի դիմաց գծված է 0 թիվը, իսկ վերջինի դեմ՝ 100 սմ։ Որքա՞ն է քանոնի սանդղակի բաժանումը։ Բաժանումը՝0,5սմ

 4. Տրված են երկու ջերմաչափ՝ նույն քանակությամբ սնդիկով, բայց ջերմաչափերի սնդիները լցված են տարբեր տրամագծով ներքին խողովակների մեջ: Արդյո՞ք սնդիկի մակարդակը կբարձրանա նույն բարձրության վրա երկու ջերմաչափերում, եթե երկուսն էլ տեղադրվեն եռացող ջրի գոլորշու մեջ: Ոչ, որի տրամագիծը ավելի փոքր է նրա մեջ ավելի շատ կբարձրանա։

5. Պատնեշի կառուցման համար օգտագործվել է 820 000 մ3 բետոն: Որոշեք պատնեշի հաստությունը, եթե այն ունի 760 մ երկարություն և 60 մ բարձրություն: 760*60=45600 820000/45600=1025/57

6. Որոշեք նկարում պատկերված չափիչ գլանների սանդղակների բաժանման արժեքները և հեղուկների ծավալները, եթե նրանց տարողությունն արտահայտված է միլիլիտրերով՝ ա/ բ/ գ/ դ/ ե/ զ/ է/ ը:Սանդղակների բաժանման արժեքները- ա/1 բ/5 գ/0,5 հեղուկների ծավալները– ա/21 բ/50 գ/8 տարողություն–ա/50 բ/100 գ/15

Մարմինների շարժում: Մեխանիկական շարժում: Շարժման հարաբերականություն: Նյութական կետ: Հետագիծ և ճանապարհ:

Մեխանիկական շարժում-Ժամանակի ընթացքում մարմնի դիրքի փոփոխությունն այլ մարմինների նկատմամբ կոչվում է մեխանիկական շարժում։ Նյութական կետ-Այն մարմինը, որի չափերը տվյալ պայմաններում կարելի է անտեսել, կոչվում է նյութական կետ։

Լուծել խնդիրները՝

4.Դադարի վիճակում- Ուղևորը նստարանի նկատկատմամբ և նավի նկատմամբ։ Շարժվում-ծովափի նկատմամբ և Արեգակի նկատմամբ

5․ Դադարի վիճակում- գրքի նկատմամբ և նստարանի նկատմամբ։ Շարժվում-Երկրի նկատմամբ։

6․15սմ-0,15մ 2կմ-2000մ 40մմ-0,040մ

7․5սմ-0,05մ 35կմ-35000մ 2մմ-0,002մ

8․2ժ-7200վ 0,5ժ-1800վ 10ր-600վ 2ր-120վ

9․1ժ-3600վ 20ր-1200վ 0,5ր-30վ

10․ 9կմ/ժ-2,5մ/վ 36կմ/ժ-10մ/վ 108կմ/ժ-30մ/վ 30մ/ր-0,5մ/վ 20սմ/վ-0,20մ/վ

11․18կմ/ժ-5մ/վ 54կմ/ժ-15մ/վ 72կմ/ժ-20մ/վ 120մ/ր-2մ/վ 5սմ/վ-0.05մ/վ

12․ 108կմ/ժ-30մ/վ 20մ/վ;30մ/վ=1.5 անգամ

13․28080;60=468 468*5=2340

14․ V=S/T=20/30=2/3կմ/ր

15․ S=V*T=0.02*10=0.2կմ

Պատմություն

1. Համեմատեք երեք Արշակունի արքաների (Ձեր ընտրությամբ) ներքին և արտաքին քաղաքականությունը;
2. Տրդատ Ա-Տրդատ Ա-ն վերադառնալով Հայաստան՝ զբաղվեց երկրի տնտեսության վերականգնմամբ եւ շինարարական աշխատանքներով։ Վերականգնվում է Արտաշատ մայրաքաղաքը, որը ստանում է նախկին շուքը։ Հռոմեացի պատմիչների վկայությամբ՝ այն կոչվում է «Ներոնեա»:

Մայրաքաղաքից ոչ հեռու՝ Ազատ գետի հոսանքով դեպի վեր՝ Գառնիում, կառուցվում է հզոր բերդ, ինչպես նաև արքայական բաղնիք և այլ կառույցներ։ Գառնու հեթանոսական տաճարը կառուցվել էր 77 թվականին՝ Հռոմի Կոլիզեյից 3 տարի առաջ։ Ենթադրվում է, որ տաճարը նվիրված է եղել արևի աստված Հելիոս-Միհրին։ Միհրը, իբրև լույսի, ճշմարտության խորհրդանիշ, հաճախակի պատկերվել է ցուլի (խավարի) դեմ մենամարտելիս։ Տաճարի մոտ գտնվել է սպիտակ մարմարից քանդակված ցուլի կճղակ, որը պատկանել է քրիստոնեական կրոնի տարածման ժամանակ ոչնչացված հեթանոսական կուռքին: 

Սանատրուկ-Սանատրուկը բարյացակամ հարաբերություններ է հաստատել ինչպես Պարթևական թագավորության, այնպես էլ Հռոմեական կայսրության հետ, զբաղվել շինարարական աշխատանքներով։ Տարոն գավառի արևմտյան կողմում՝ Արածանիի և Մեղրագետի միախառնման վայրում, հիմնել է նոր արքայանիստ Մծուրք քաղաքը (որը 4-րդ դարի կեսերին արդեն ավերկակ էր), նպաստել երկրում առևտրի, արհեստների զարգացմանը։ Ըստ Սեբեոսի վկայության, այդտեղ է ապրել «Մարաբայ փիլիսոփա Մծուրնացի» ասորի գիտնականը, որը գրել է (հավանաբար հունարեն) «Հայոց պատմություն»^[1]։ Նույն Սեբեոսը հաղորդում է, որ ավերված Մծուրքի՝ Սանատրուկ թագավորի ապարանքի ավերակներում, արքայական պալատի դռան դիմաց գտնվել է քարի վրա փորագրված հունարեն արձանագրություն, որը պարունակում էր ժամանակագրական տեղեկություններ հայ և պարթև առաջին թագավորների մասին։ Հենց այս փաստի հիման վրա էլ Մանանդյանը ենթադրել է, որ Մծուրքը եղել է Սանատրուկի աթոռանիստ քաղաքը։

Վաղարշ Ա-Նրա գահակալման տարիներն ընթացել են խաղաղությամբ և շինարարական աշխատանքներով։ Ըստ Մովսես Խորենացու, Վաղարշը վերակառուցել է հին Վարդգեսավանը և իր անունով կոչել Վաղարշապատ քաղաքը (այժմ՝ Էջմիածին)։ Խորենացին Վաղարշ Ա-ին է վերագրում Բասեն գավառի Վաղարշավան քաղաքի հիմնադրումը։ Վաղարշ Ա-ին գահընկեց է արել Հռոմի Անտոնինոս Պիոս կայսրը՝ Մեծ Հայքի թագավոր կարգելով Սոհեմոսին։

1. Վերլուծեք Արշակունյաց Հայաստանի կործանման պատճառները;

Արշակավանի կործանումը թվագրվում է մոտ 358 թվականին։Կայսրը, հասկանալով որ Արշակը վարելու է չեզոք քաղաքականություն և չի դառնալու իր հնազանդ կամակատարը, փորձել է Գնելի և Տիրիթի միջոցով խռովություններ կազմակերպել Հայաստանում, սակայն Արշակ Բ-ն երկուսին էլ սպանել է և ամուսնացել Գնելի կնոջ՝ Փառանձեմի հետ։ Այս ամենը քրիստոնեական օրենքների բացահայտ խախտում էր, քանի որ ընդունված էր միակնություն, իսկ Արշակը արդեն ամուսնացած էր Օլիմպիայի հետ։ Այս ամենը հանգեցրել է նրան, որ Ներսես կաթողիկոսը եկել է Արշակի մոտ, ամբաստանել նրան և տեսնելով, որ իր կոչերը անիմաստ են՝ հրաժարվել է կաթողիկոսական աթոռից։

1. Համեմատեք Վարդանանց և Վահանանց պատերազմները;
2. Վարդանանց-Սասանյան Պարսկաստանի արքա Հազկերտ Բ-ն, դիմելով «հայոց բոլոր մեծամեծերին», հատուկ հրովարտակով պահանջում է հայերի կրոնափոխություն և զրադաշտականության ընդունում։ Պարսից արքայի պահանջը քննարկելու համար 449 թվականին Արտաշատում ժողով է հրավիրվում, որին մասնակցող հայկական իշխանական տները և Հայ Առաքելական Եկեղեցին որոշում են չհնազանդվել և մերժել Հազկերտ Բ-ի կրոնափոխության պահանջը։ Պարսկաստանի մայրաքաղաք Տիզբոն են մեկնում 11 հայ նախարար։ Այնտեղ չկարողանալով խաղաղությամբ հարթել խնդիրը՝ նախարարները որոշում են կեղծ ուրանալ և առերես ընդունել զրադաշտականություն, որպեսզի կարողանան ողջ մնալ և, վերադառնալով հայրենիք, կազմակերպել ապստամբական գործը։ Հազկերտը նրանց հետ ուղարկում է մոգեր և զինվորականներ՝ երկիրը կրոնափոխելու համար, սակայն, ամբողջությամբ չվստահելով հայ նախարարներին, պատանդ է պահում հայոց մարզպան Վասակ Սյունու երկու որդիներին և Գուգարքի բդեշխ Աշուշային։
3. Վահանանց-481-484 թվականներին տեղի ունեցած ապստամբություն, որը ուղղված էր Սասանյան Պարսկաստանի կրոնափոխության և պարսկացման քաղաքականության դեմ։ Ապստամբությանը մասնակցել են հայկական, վրացական և աղվանական ուժեր։ Հայաստանում հայրենասիրական ուժերը միավորվել էին Վահան Մամիկոնյանի շուրջ, որը Վարդան Մամիկոնյանի եղբոր՝ Հմայակի որդին էր։ Այդ ժամանակ Հայաստանի կաթողիկոսը Գյուտն էր, որին 471 թվականին պարսից Պերոզ արքան կանչում է արքունիք և նրանից պահանջում կրոնափոխ լինել։ Գյուտը մերժում է կրոնափոխության առաջարկը և վերադառնալով Հայաստան՝ կյանքի վերջին տարիները անցկացնում է Վանանդ գավառում։ Նրան հաջորդում է Հովհաննես Ա Մանդակունին։
4. Հետազոտական աշխատանքների թեմաները` «Արշակ II», «Հանճարեղ թագավոր Պապը», «Անհատի դերը պատմության մեջ Արշակունի արքաների օրինակով», «Վարդան Մամիկոնյան», «Վահան Մամիկոնյանը և Հայաստանն անկախության շեմին», «Արշակունի արքաների կերպարները գեղարվեստական գրականության մեջ», «Եկեղեցու դերը հայոց պատմության V դարում»:

Մամուռների մասին տեսանյութ

Ռուսերեն լեզու

Восстановите предложения, используя глаголы идти или ехать.
идти:

1. Виктор и Сергей на машине едут в институт. 2. Мы по улице идём в кинотеатр, а Том на машине едет на стадион. 3. Вера на противоположной улице едет в кафе. 4. Куда вы идёте ? – Я иду в деканат. 5. Студенты быстрым шагом идут в библиотеку. 6. Ты идёшь в буфет?
2. Куда едет Антон? – Он едет в аэропорт. 2. Мария медленным шагом идёт на почту. 3. Вера на машине едет на дачу. 4. Мы с группой студентов весело по улице идём в театр. 5. Виктор, куда ты едешь на метро? 6. Мы едем на автобусе к стадиону, а вы куда едете ?
3. Составьте 10 вопросов и ответьте на ниха. Образец: – Вы едете в университет?
   – Нет, мы не едем в университет, но пойдем гулять по набережной Волги. Ты куда едешь? Я еду в институт. Вы куда поедете этим летом? Этим летом мы никуда не едем. Почему ты идёшь на работу? Я иду на работу, потому что меня вызвали. Откуда ты идёшь? Я иду из школы. Ты быстро приедешь? Да, я приеду быстро. Вы едете в школу? Нет, мы не едем в школу, но пойдём гулять в парк. Ты идёшь на выставку? Да, я иду на выставку. Он едет на стадион? Нет, он не едет на стадион,он едет на кансерт. Они идут на площадку? Да, они идут на площадку. Вы идёте в театр? Нет, мы не идём в театр, мы идём в кафе.

Երկրաչափություն

1. 6 ուղիղ
2. 6 հատ
3. 12 անկյուն
4. ա)2x+x=24 3x=24 x=8բ) x=16
5. 1. 3x+x=14 4x=14 x=3,5 2. 3x-x=14 2x=14 x=7
6. 10+6=16սմ,10-6=4սմ

Երկրաչափություն

1) OE Ճառագայթը AOB անկյունը տրոհում է երկու անկյան: Գտեք <AOB-ն, եթե <AOE=56⁰, <EOB=123⁰34’։ 179⁰ 34′

2) Ուղղանկյունաձև այգու հողամասի երկարությունը  5մ է, իսկ լայնությունը`  6մ: Գտեք այդ հողամասի պարագիծը:

(5+6)*2=22

3. հակադիր անկյուններ-ABD=CBE,ABC=DBE,փռված անկյուն ABE,CBD

4. Չփռված անկյուն-ABM=CBN,Կից-ABM,MBN,ABC,CBN

5. 110⁰:2=55⁰

6) Ուղղանկյունաձև այգու հողամասի երկարությունը  6մ է, իսկ լայնությունը`  7մ: Գտեք այդ հողամասի պարագիծը:

(6+7)*2=26

7)  OE Ճառագայթը AOB անկյունը տրոհում է երկու անկյան: Գտեք <AOB-ն, եթե <AOE=56⁰, <EOB=12⁰3’

56⁰+12⁰3’=68⁰3′

8) Քառակուսաձև այգու հողամասի երկարությունը  6մ է: Գտեք այդ հողամասի պարագիծը:

6*4=24

9)  OE Ճառագայթը AOB անկյունը տրոհում է երկու անկյան: Գտեք <AOB-ն, եթե <AOE=21⁰, <EOB=123⁰31’

21⁰+123⁰31’=144⁰31’

10)  OE Ճառագայթը AOB անկյունը տրոհում է երկու անկյան: Գտեք <AOB-ն, եթե <AOE=50⁰, <EOB=12⁰34’

50⁰+12⁰34’=62⁰34’

Հայոց լեզու

Գործնական աշխատանք

1. Բաց թողնված տառերը լրացրո՛ւ։ Մեռյալ ծովի ջուրն այնքան աղի է, որ այնտեղ ոչ մի կենդանի էակ չի կարող ապրել: Արևմտյան Ասիայի տոթակեզ անանձրև կլիմայի պատճառով անչափ շատ ջուր է գոլորշիանում ծովի մակերևույթից, իսկ լուծված աղերը մնում են ծովում ու մեծացնում ջրի աղիությունը: Ծովում խորանալուն զուգընթաց` աղիությունն աճում է: Աղերը Մեռյալ ծովի քառորդ մասն են կազմում, նրա մեջ աղերի ընդհանուր քանակը քառասուն միլիոն տոննա է: 2. Օգտվելով տրված բառերից` բացատրի´ր, թե ընդգծված բառերը նախադասություններից յուրաքանչյուրում ի՛նչ իմաստով են գործածված:
2. 1.Եփվել, բորբոքվել:
3.  Ջուրը թեյնիկում վաղուց արդեն եռում էր, բայց նա չէր նկատում: Բարկությունից արյունը եռում էր երակներում, սիրտը տակն ու վրա էր      լինում:1․Եռում-Եփվել,,2․Եռում- բորբոքվել:

2.Ուղեկցել, ընկերություն անել, միանալ:

Ընկերացել է դիմացի շենքում ապրող մի տղայի հետ: Ընկերացան, որ միասին անեն իրենց ուժերից վեր այղ գործը: Մինչև քաղաք ընկերանամ քեզ, որ մենակ չգնաս:3․Ուղեկցել,1․ ընկերություն անել, 2.միանալ:

3.Կռել, թակել, գանահարել, քննել:

Ավազակներն այնպես էին ծեծել խեղճին, որ ձին թողել ու փախել էր: Այնպես համառորեն է ծեծում դուռը, կարծես վստահ է, որ տանը մարդ   կա:
Երկաթը տաք-տաք են ծեծում:Այդ հարցն այնքան ծեծեցին, որ ոչ մեկին այլևս չի հետաքրքրում:3.Կռել, 2.թակել, 1.գանահարել, 4.քննել:

4.Ավարտել, վերջը տալ (ուտել):

Գործը վերջացնելուց հետո, երկար ժամանակ դրան այլևս չէր անդրադառնում:
Մեկն իր բաժին միրգն արագ վերջացրել էր ու դունչը մեկնել վանդակի շուրջը խմբված երեխաներին, որ էլի տան:1.Ավարտել,2. վերջը տալ (ուտել):

Հանրահաշիվ

6) Գտեք նման միանդամների գումարին հավասար միանդամը.

ա)  3b+b+b=5b

բ) 32xyz²-44xyz²-12xyz²=-24xyz²

գ)  4ab+ab+23ab=28ab

7) Կատարեք նման անդամներ միացում.

ա) 6,46a⁴k+2,14a⁴k-8,6a⁴k=0

բ) 7,14ax²+4,36ax²-12,8ax²=-0,3ax²

8) Տրված են կատարյալ տեսքի միանդամներ. որոշեք նրանց գործակիցները և աստիճանը:a)1 1/2; ¹ b)1;¹ g)-1;¹ d)4;^{1 1} e)-2; ¹ z)20; ² x)10; ^{2 1 1} y)7; ¹

9) Գրառեք a)a²b² b)a³2b g)2ab² d)a²+b² e)(a+ b)² z)a²b² x)a³+b³ y)(ba)³

Գրականություն

Ա․ Մեկնաբանե’ք հետևյալ հատվածները.

 Պայքարեք՝մի կողմ թողնելով ձեր Եսը: Եվ եթե դուք կարողանաք կռիվ տալ առանցներքին կատաղության, ուրեմն դուք ամեն ինչ անանձնային կարող եք անել, քանիոր բախումը ամենաշատն է շոշափում մարդու Եսը: Եթե դուք դա անեք, դուքկդառնաք ամենակարող: Երբ մարդ պայքարում է հանուն ժողովրդի,երկրի և հողի,բայց նա անձնական խնդիր չունի թշնամու նկատմամբ։

 Բայց հիմա դուք չեք կարողանում մինչև անգամ անանձնական սիրով սիրել: Թշնամին չունի քո հետ անձնական խնդիր,բայց չի կարողանում քեզ սիրել։

Բ․ Դո՛ւրս գրեք և մեկնաբանե՛ք այն հատվածը, որտեղ ասվում է, թե ինչո՞ւ Օմարըչսպանեց թշնամուն:

Օմարը պատախանեց.— Մեր պատերազմը սովորական պատերազմ չի եղել: Ես երդվել էի, որ պայքարելու եմառանց ներքին զայրույթի: 30 տարվա ընթացքում ես պայքարել եմ առանց բարկության:Իսկ հիմա մեջս կատաղություն բարձրացավ: Երբ դու դեմքիս թքեցիր, հանկարծ այս ամենըանձնային դարձավ: Ես ցանկացա քեզ սպանել. դա իմ Եսից եկող ցանկություն էր: Մինչևայս պահը, 30 տարիների ընթացքում, երբեք այդպիսի խնդիր չեմ ունեցել: Մեր պայքարիպատճառն այլ էր: Դու իմ թշնամին չես եղել. մեր կռիվը երբեք անձնային չի եղել: 

Օմարը և թշնամին երբեք անձնական խնդիրներ չեն ունեցել,բայց երբ թշնամին թքեց նրա երեսին, ցանկություն առաջացավ սպանել թշնամուն։ Այդ դեպքում պայքարը կդառանար անձնային։

Գ․ Բացատրե՛ք ստեղծագոծության վերնագիրը։

Պայքար առանց կատաղության այսինքն գաղտնիքը սա է․պայքար ենք՝մի կողմ թողնելով մեր Եսը։

Թեմատիկ գրավոր աշխատանք

Երկրորդ տարբերակ

1) Գտեք արտահայտության արժեքը.

ա) 2,15+3,142=5,157

բ)  (-1-4)(-2)=10

2) Հաշվել տրված տառային արտահայտության արժեքը.

ա) x=-3,  y=-1

    2x-y=-5

բ) a=5.5  b=-3

   -2a+2b=-16

3)  Պարզեցրեք միանդամի գրությունը.

ա) a³bab²=a⁴ b³

բ)  (x⁴)⁴=x²⁵⁶

գ)  abx1=1abx

դ)   x⁵bxb³=x⁶b⁴

4) Կատարեք նման անդամների միացում

ա) 14a⁷b+(-20)a⁷b+(-2)a⁷b=a²¹b³-8

բ) 0c²e⁵+10c²e⁵-25c²e⁵=e¹⁵c⁶ -15