1.Տվեք օքսիդների խիստ սահմանումը: Ինչով են տարբերվում օքսիդները պերօքսիդներից:
Մոլեկուլում թթվածնի ատոմ պարունակող երկտարր այն միացությունները, որոնցում թթվածնի ատոմներն անմիջականորեն միացած են մեկ այլ տարրի ատոմների հետ, իսկ միմյանց հետ միացած չեն, անվանվում են օքսիդներ։ Գոյություն ունեն նաև պերօքսիդներ, որոնցում թթվածնի օքսիդացման աստիճանը -2-ից մեծ է։ Այդ նյութերը ջրածնի պերօքսիդի H2O2, աղերն են՝ առավել ակտիվ մետաղների ու թթվածնի միացությունները՝ Na2O2, K2O2, KO2, BaO2 և այլն
2.Ստորև թվարկված օքսիդներից որոնք են սենյակային ջերմաստիճանում գազային վիճակում։
Ածխաթթու գազ
3.Հետևյալ օքսիդները խմբավորեք ըստ ձեզ հայտնի դասակարգման ու տվեք դրանց անվանումները։
Հիմնային օքսիդներ – Cao, BaO, K2O, BaO
Թթվային օքսիդներ – SO2, N2O5, SO3, Mn2O7
Երկդիմի օքսիդներ – ZnO, Al2O3
Անտարբեր օքսիդներ – N2O
4.Ըստ հետևյալ սխեմաների ավարտեք համապատասխան քիմիական ռեակցիաների հավասարումները:
Li + O2 → LiO2
Ba + O2 → BaO
P + O2 → PO2
Al + Cr2O3 → Al2O3 + Cr
Na2O + HCl → NaCl + H2O
BaO + H2SO4 → BaSO4 + H2O
Na2SO3 + HCl → NaCl + H2SO3
CrO + O2 → Cr + CO2
5.Գործնականում ինչպես կիրականացնենք հետևյալ փոխարկումները: Գրե՛ք համապատասխան քիմիական ռեակցիաների հավասարումը:
82. Լեռնային հովիտներում գիշերը ձյուն է սպասվում, իսկ հովիտներում’ անձրև:
Աշուն էր. ցովաշունչու պայծառ աշուն, որը սովորաբար լինում է Արարատյան դաշտաում:
Երբ ջրերը ձյան հալոցքից կամ հորդառատ անձրևներից վարարում էին, ապա դաշտում բնական ավազաններ էին գոյանում: Կարդացի անունս մի ոտանավորի տակ, բայց ինձ թվաց, թե իմ այդ ստորագրությունը ոսկե տառերով է տպած:
Ով մինն ուներ, տասն եմ արել:
Այն օրից, երբ գյուղ էր եկել, անցել էր ուղիղ մեկ ամիս: Հյուրերին առաջնորդեց դեպի տաղավարը, որը գտնվում էր բակի խորքում:
Բոլորը նկատեցին, երբ ձկնորսներն ափ դուրս եկան:
Երբ մեծահռչակ զորավար էր, ապա նաև երկրների կուսակալ:Երբ նույն ուղղությամբ չէին գնում. միմյանց չէին հանդիպում: Այնհնէաբանը, ում թանգարանի տնօրենը նոր քննության գաղափարին չընդդիմացան:
83․ Մի գեցիկ օր երկնքով մի օդանավ էր թռչում, որից կարծես-թե մի մարդ էր թռնում։ Ամերիկուհի Արդատ էվիտը կյանքում առաջին անգամ էր օդանավից պարաշյուտով թռչում, բայց ճիշտ նշանակված տեղում վայրէջք կատարեց: Չնայած նրան, որ այդ վայրեջքի տեղը բավականին փոքր էր՝ նա հոյակապ կատարեց այդ աշխատանքը։ Թեև կինը յոթանասունչորս տարեկան էր. բայց նրա թռիչքն ավելի հաջող էր. քան նրա հետ ցատկող պարաշյուտիստ աղջիկներից շատերինը: Դա երևի թե ասում է նրա մասին, որ եթե դու երազանքներ ունես, ապա անկախ տարիքից մի վախեցիր դրանք իրականացնել, որովհետև քո մոտ միշտ կարող է ամեն ինչ ստացվել։
84․Սպիտակ մշուշի միջից հազիվ էր նշմարվում կածանը։Հետզհետե անհետանում էր՛.
Գյուղացիներից ոմանք վազում էին բանջարանոցները՝ դդումները բերեն:
Նրան զարմացրեց՝ մարդիկ ներս եկան: Մուտքը նկարելուց, մատիտը մի պահ ձեռքին մնաց:
85․ Հիվանդության շնորհիվ դասի չգնաց: — Լավ իմաստով
Հիվանդության պատճառով դասի չգնաց: — Վատ իմաստով
Հիվանդության պատրվակով դասի չգնաց: — Հորինված
Տղան լավ էր զգում, որ կարողացավ ընկերներին պահպանել: — Փրկել մահից
Տղան լավ էր զգում, որ կարողացավ ընկերներին պաշտպանել: — Պաշտպանել վտանգից
Կրթահամալիրը ունի շատ յուրահատկություններ, որ ուրիշ դպրոցներ չունեն։ Յուրահատուկ եմ համարում նաև այն, թե ինչպես է մեր կրթահամալիրը զարգացնում մեր շփվելու հնարավորությունները՝ կազմակերպելով տարբեր հանդիպումներ աշխարհի տարբեր կետերից կրթահամալիրների սովորողների հետ և մեզ նոր ընկերների հնարավորություն տալով։ Մեր լեզուների խմբակներն օգնում են մեզ իմանալ շատ լեզուններ, որոշ չափով շփվել այդ սովորողների հետ և ընկերանալ նրանց հետ։ Գալիս են ուրիշ երկրից ինչ որ մարդ օրինակ՝ իտալացի և մենք սկսում ենք իրանից նոր բաններ իմանալ իրանք էլ մեր լեզվից։ Խորհրդանիշ եմ նաև համարում «Սեբաստացի» կոչումն ունենալը, քանի որ Սեբաստացին ճափորդասեր է, քաջ և պատրաստ դժվարությունների։
Պատրաստվե՛ք ներկայացնելու․ Թեմա 11․ Հայ ժողովուրդը Հայրենական Մեծ պատերազմի տարիներին /1941-45 թթ․/ ա/ Պատերազմի սկիզբը բ/ Հայ ժողովուրդի մասնակցությունը պատերազմական գործողություններին /բանավոր, էլ․ դասագիրք, էջ 78-84, նաև այլ աղբյուրներ/
Առաջադրանք. 1․ Ներկայացրե՛ք հայկական դիվիզիաները, ԽՍՀՄ հայ հերոսներին և մարշալներին, նրանց մարտական ուղին։
Հայրենական պատերազմի հայ մասնակիցների զգալի մասը կենտրոնացած էր հայկական ազգային վեց դիվիզիաներում։ Հայկական զորամիավորումներից առաջինը ռազմաճակատ մեկնեց 390րդ դիվիզիան, որը 1942թ․ Ղրիմի Կերչի թերակղզում ունեցավ ծանր կորուստներ։ 76-րդ լեռնահրաձգային դիվիզիան կռվում էր Ստալինգրադում։Գործած սխրանքների համար այն վերակոչվեց 81-րդ զվարդիական դիվիզիա: Հովհանես Իսակովը եղել է ծովակալ, այնուհետև նաև Խորհրդային միության նավատորմի ծովակալ: Սերգեյ Խուդյակովը, Հովհանես Բաղրամյանը, Համազասպ Բաբաջանյանը, Սերգեյ Ագանովը գրավել են բարձր պաշտոններ և ակտիվորեն մասնակցել խոշոր ռազմական խմբավորման մեջ։
2․ Ի՞նչ նշանակություն ուներ Ստալինգրադի ճակատամարտը ՀԽՍՀ-ի և ողջ հայ ժաղովրդի համար։
Ստալինգրադի ճակատամարտ, Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի խորհրդա-գերմանական ռազմաբեմի («Հայրենական Մեծ պատերազմ») հիմնական և վճռական ճակատամարտը, որում Նացիստական Գերմանիան և նրա դաշնակիցները կռվում էին Խորհրդային Միության դեմ Ստալինգրադ քաղաքի (այժմ՝ Վոլգոգրադ) վերահսկման համար։
Ռազմական գործողությունները տեղի են ունեցել 1942 թվականի օգոստոսի 23-ից մինչև 1943 թվականի փետրվարի 2-ը։
Համարվում է պատերազմների պատմության մեջ ամենաարյունալի ճակատամարտը՝ մոտավորապես երկու միլիոն զոհով։ Գերմանական 6-րդ բանակի մեծ կորուստների պատճառով Ստալինգրադի ճակատամարտը վճռական բեկում մտցրեց ողջ պատերազմում։ Ստալինգրադի ճակատամարտից հետո Գերմանական բանակն այլևս երբեք չկարողացավ վերադարձնել իր երբեմնի հզորությունը։
Эта история случилась в Каши, в святом храме Господа Вишванатха. Жрецы и паломники были погружены в чтение мантр и пение хвалебных гимнов. Внезапно раздался громкий звон от падения металлического предмета, и все увидели, что на полу храма лежит сверкающая золотая тарелка. Она могла упасть только из отверстия в куполе, находящегося прямо над святая святых. Все с изумлением столпились вокруг неё, а главный жрец поднял тарелку, чтобы лучше рассмотреть. Он увидел, что на ней вырезаны какие-то слова. Разобрав их, жрец громко прочитал их всем:
— Это принадлежит преданному, который дорог мне.
Жрецы с нетерпением стали выхватывать друг у друга тарелку, и каждый думал при этом: «Можно ли быть преданным Господу сильнее, чем я? Всё своё время, все силы и таланты я посвящаю поклонению Господу Вишванатху». Но у кого бы в руках ни оказывалась тарелка, она тут же превращалась из золотой в глиняную. Новость о чудесном золотом даре распространилась с быстротой ветра. Богословы, певцы, поэты и проповедники шли в храм, желая испытать судьбу, но всё напрасно. Проходили дни, недели, месяцы, а тарелка так и не нашла своего «хозяина».
Однажды к храму подошёл странник. Он встал у входа, и слёзы покатились по его щекам — так больно было ему смотреть на толпу нищих, увечных, слепых и глухих, просящих о подаянии. Он чувствовал стыд оттого, что не способен избавить их от голода и страданий.
Желая помолиться Богу, он вошёл в храм и увидел тесную группу людей, обсуждавших что-то. Он протиснулся к ним, заглянул через спины и обнаружил, что они стоят вокруг золотой тарелки. Странник спросил, чем вызван их интерес, и ему рассказали историю тарелки. Он был удивлён и опечален поведением жрецов и верующих. Вместо того чтобы молиться Господу Вселенной и пытаться обрести его, они жаждут обрести золотую тарелку!
Заметив, что странник равнодушен к золоту, верховный жрец предложил ему взять тарелку в руки. Незнакомец ответил:
— О, высокочтимый! Меня не влечёт ни золото, ни серебро, я жажду лишь Божьей милости.
Уважение жреца к пришельцу ещё больше возросло, и он повторил свою просьбу:
— Ну, хотя бы ради нас, просто коснись её.
Без малейшей тяги к обладанию незнакомец дотронулся до тарелки. И что же? Она засияла с удвоенной силой. Жрецы столпились вокруг и стали расспрашивать:
— Скажи, откуда ты? Какие у тебя титулы? Какими знаниями ты овладел? Сколько лет ты предавался аскезе?
Незнакомец спокойно ответил:
— У меня нет постоянного жилья. Я зарабатываю на хлеб тяжёлым трудом. Единственная садхана, которую я знаю, — намасмарана (памятование имени). Возможно, это очистило моё сердце и заполнило его любовью и состраданием. Поэтому я обрёл способность контролировать ум и чувства. Я не читал книг и не учился наукам. Единственное искусство, которым я владею, — воспевание Божьего имени. Всё, что я умею делать, это проявлять доброту к беднякам.
Для того чтобы стать дорогим Господу, нужно иметь лишь два качества — сострадательное сердце и умение подчинять чувства. И раскрыть их в себе можно, повторяя имя Господа с беззаветной верой.
Ոսկե ափսե
Այս պատմությունը տեղի է ունեցել Կաշիում, Տեր Վիշվանաթի սուրբ տաճարում: Քահանաներն ու ուխտավորները խորասուզված էին մանտրաներ արտասանելով և գովեստի շարականներ երգելով: Հանկարծ մետաղյա առարկայի անկումից բարձր զանգի ձայն լսվեց, և բոլորը տեսան, որ տաճարի հատակին ընկած է ոսկեգույն ափսե։ Նա կարող էր ընկնել միայն գմբեթի անցքից, որը գտնվում էր հենց սրբությունների սրբարանի վերևում: Բոլորը ապշած հավաքվեցին նրա շուրջը, իսկ քահանայապետը բարձրացրեց ափսեն՝ ավելի լավ տեսնելու համար։ Նա տեսավ, որ դրա վրա որոշ բառեր են փորագրված։ Դասավորելով դրանք՝ քահանան բոլորին բարձրաձայն կարդաց.
«Սա պատկանում է մի նվիրյալի, ով թանկ է ինձ համար»:
Քահանաները անհամբեր սկսեցին իրարից խլել ափսեը, և յուրաքանչյուրը մտածեց. «Հնարավո՞ր է ավելի նվիրված լինել Տիրոջը, քան ես: Ես իմ ամբողջ ժամանակը, իմ ողջ ուժն ու տաղանդը նվիրում եմ Տեր Վիշվանաթի պաշտամունքին»։ Բայց ով ձեռքերում պահում էր ափսեն, այն իսկույն ոսկուց կավ էր դառնում։ Հրաշք ոսկե նվերի լուրը քամու պես տարածվեց. Աստվածաբաններ, երգիչներ, բանաստեղծներ ու քարոզիչներ գնացին տաճար՝ ցանկանալով փորձել իրենց բախտը, բայց ամեն ինչ ապարդյուն։ Անցան օրեր, շաբաթներ, ամիսներ, և ափսեն այդպես էլ չգտավ իր «տիրոջը»։
Մի օր տաճարին մոտեցավ մի թափառական։ Նա կանգնեց մուտքի մոտ, և արցունքները հոսում էին նրա այտերից – այնքան ցավալի էր նրա համար նայել ողորմություն հայցող մուրացկանների ամբոխին՝ հաշմանդամ, կույր և խուլ։ Նա ամաչում էր, որ չի կարողանում նրանց փրկել սովից ու տառապանքից։
Ցանկանալով աղոթել Աստծուն՝ նա մտավ տաճար և տեսավ, թե ինչպես են մարդիկ ինչ-որ բան քննարկում։ Նա հրեց իր ճանապարհը դեպի նրանց, նայեց նրանց մեջքին և գտավ նրանց կանգնած ոսկե ափսեի շուրջը։ Անծանոթը հարցրեց, թե ինչն է նրանց հետաքրքրել, և նրանք պատմեցին ափսեի պատմությունը: Նա զարմացած ու տխուր էր քահանաների ու հավատացյալների պահվածքից։ Տիեզերքի Տիրոջը աղոթելու և այն ձեռք բերելու փորձելու փոխարեն նրանք ձգտում են ոսկե ափսեի:
Նկատելով, որ թափառականն անտարբեր է ոսկու նկատմամբ, քահանայապետը նրան հրավիրեց ափսեն վերցնել իր ձեռքերում։ Անծանոթը պատասխանեց.
-Օ՜, մեծարգո՜ Ինձ ոչ ոսկին, ոչ արծաթը չի գրավում, ես միայն Աստծո ողորմության եմ ծարավ:
Քահանայի հարգանքն անծանոթի նկատմամբ էլ ավելի մեծացավ, և նա կրկնեց իր խնդրանքը.
-Դե, թեկուզ մեր հանուն, ուղղակի դիպչիր նրան:
Առանց ունեցվածքի նվազագույն ցանկության՝ անծանոթը դիպավ ափսեին։ Եւ ինչ? Նա սկսեց փայլել նոր ուժով: Քահանաները հավաքվեցին շուրջը և սկսեցին հարցնել.
-Ասա, որտեղի՞ց ես: Որո՞նք են ձեր կոչումները: Ի՞նչ գիտելիքներ եք ձեռք բերել: Քանի՞ տարի է, ինչ ճգնությամբ եք զբաղվում։
Անծանոթը հանգիստ պատասխանեց.
Ես մշտական բնակարան չունեմ. Ես իմ հացը վաստակում եմ քրտնաջան աշխատանքով. Միակ սադհանան, որը ես գիտեմ, նամասմարանան է (անունը հիշելով): Թերևս այն մաքրեց իմ սիրտը և լցրեց սիրով ու կարեկցանքով: Ուստի ես ձեռք բերեցի միտքս և զգայարաններս կառավարելու կարողություն։ Ես գրքեր չեմ կարդացել, գիտություն չեմ սովորել: Միակ արվեստը, որ ունեմ, Աստծո անունը երգելն է: Այն ամենը, ինչ ես գիտեմ, թե ինչպես պետք է անել, աղքատների նկատմամբ բարություն ցուցաբերելն է:
Տիրոջ համար սիրելի դառնալու համար պետք է ունենալ միայն երկու հատկություն՝ կարեկցող սիրտ և զգայարանները հնազանդեցնելու կարողություն: Եվ դուք կարող եք դրանք բացահայտել ձեր մեջ՝ անձնուրաց հավատքով կրկնելով Տիրոջ անունը:
In our school we spend every morning singing and dancing and then we start classes. It lifts the mood of students and teachers and so every working day. And every time you start the morning dancing and singing, your mood rises and your day starts to go well. Then we have singing and dancing lessons. We dance folk dances and we sing folk, pop and others. Our school has concerts every December on Fridays, when we sing and dance. Everyone will show their talents by singing, playing or dancing.
Սպիտակուցներ (պրոտեիններ, պոլիպեպտիդներ), բարձրամոլեկուլային օրգանական միացություններ, որոնք կազմված են պեպտիդային կապով իրար միացած ալֆա-ամինաթթուներից։ Կենդանի օրգանիզմներում սպիտակուցների ամինաթթվային հաջորդականությունը որոշվում է գենետիկական կոդով, սինթեզելիս հիմնականում օգտագործվում է ամինաթթուների 20 տեսակ։ Ամինաթթուների տարբեր հաջորդականություններն առաջացնում են տարբեր հատկություններով օժտված սպիտակուցներ։ Ամինաթթվի մնացորդները սպիտակուցի կազմում կարող են ենթարկվել նաև հետատրանսլյացիոն ձևափոխությունների, ինչպես բջջում ֆունկցիայի իրականացման ժամանակ, այնպես էլ մինչև ֆունկցիայի իրականացումը։ Հաճախ կենդանի օրգանիզմներում սպիտակուցի երկու տարբեր մոլեկուլներ միանում են միմյանց՝ առաջացնելով բարդ սպիտակուցային կոմպլեքսներ, ինչպիսին, օրինակ, ֆոտոսինթեզի սպիտակուցային կոմպլեքսն է։
Կենդանի օրգանիզմներում սպիտակուցների գործառույթները բազմազան են։ Սպիտակուց ֆերմենտները կատալիզում են օրգանիզմում ընթացող կենսաքիմիական ռեակցիաները և կարևոր դեր են խաղում նյութափոխանակության մեջ։ Որոշ սպիտակուցներ կատարում են կառուցվածքային և մեխանիկական գործառույթ՝ առաջացնելով բջջային կմախքը։ Սպիտակուցները կարևոր դեր են կատարում նաև բջիջների ազդանշանային համակարգում, իմունային պատասխանում և բջջային ցիկլում։
Մերի Մելիքյան 