17. Այդ գեղեցիկ առավոտը հիշեցնում էր այն վաղեմի հանդիսավոր առավոտներից մեկը, երբ Աստղիկը՝ Տարոնի դիցուհին, դուրս էր գալիս Աշտիշատի տաճարներից և շրջապատված յուր անթառամ նաժիշտներով, իջնում էր՝ Քարքե լեռան բարձրություններից, Արածանիի արծաթափայլ ալիքների մեջ լողանալու։
18. թաքնըվել
19. ծառաստան
20. այո
21. Դաշտը ծածկված էր մշուշով։
22. իր
91. Խլեզները Մթնաձորում մարդուց չեն փախչում, որովհետև իրենցից չեն վախենում։
Վայրի վարազի պես էր անտառապահ Պանինը, քանի որ արդեն շատ էր հոգնել։
Արջը ոռնոցով մի ոստյուն էլ արեց, երբ մի մի մարդ անտառի մեջ զբոսնում էր։
Մթնաձորում սկսվեց անհավասար մի կռիվ մարդու և գազանի միջև, երբ ինչ-որ տարօրինակ ձայն լսվեց։
Ճամփին նրա ձիու սանձից բռնում էին, դա այնքան էլ լավ չվեջացավ։
Կեսգիշերին կտուրի վրա խոսելիս էր ասել, որ պատրաստվում էր ուրիշ երկիր թռնել։
Ջուրը բակի ջրհորի՛ց բերեք, որովհետև այնտեղի ջուրը ամենասառն է։
92. Հնդկաստանի Պոնդիշերի քաղաքում փղերին փոքրիկ հանձնարարություններ տալու սովորություն կա: Երբ լավ են բացատրում, խելացի կենդանին կարողանում է ինքնուրույն շատ լավ կատարել տրված հանձնարարությունը:
Մի անգամ մի փղի հանձնարարել էին ծակ կաթսան ինձ մոտ տանել՛ նորոգելու: Փիղն սպասեց, մինչև ես աշխատանքն ավարտեցի, ու ետ բերեց կաթսան: Սակայն գործը վատ էր արված: Փղին ցույց տվեցին, որ կաթսայից կաթում է, նորից ուղարկեցին ինձ մոտ: Փիղը ճանապարհին կաթսան լցրեց աղբյուրի ջրով և կնճիթով կաթսան պահեց իմ գլխավերևն այնպես, որ ջուրը կաթի իմ դեմքին: Ես հասկացա ու այս անգամ կարգին նորոգեցի կաթսան:
Հետևություն՝ , որ ինչպիսին էլ գործը բարդ լինի մեկա պետք է գործը լավ կատարես։
93․ Երեկ նոր լեզու սովորեցի։
Այսոօր նախաճաշելուց պատահմամբ լեզուս կծեցի։
94. Մեր կապիկը մի աֆրիակցուց ենք ձեռք բերել, որը վառ անհատականությամբ ու յուրահատուկ հումորով օժտված մի էակ է: Ամեն օր նրան դուրս ենք տանում ու կապում ծառին: Առաջին երկու օրը խելոք նստում է տան մուտքի մոտ ու նրա կողքով չընդհատվող հոսանքով անցնում են որսորդները, մեզ սննդամթերք բերող պառավ կանայք, խումբ-խումբ վազում են խխունջներ ու միջատներ բերող փոքրիկ տղաները: Մենք ենթադրում ենք, որ այդ անդադար շարժումը կզվարճացնի ու կհետաքրքրի կապիկին: Այդպես էլ եղավ: Նա շատ շուտ է գլխի ընկնում, որ պարանի երկարությունն իրեն թույլ է տալիս թաքնվել բակի դռնակի մոտ, և օգտվեց դրանից: Հենց որ ոչինչ չկասկացող մի աֆրիկացի բակ է մտնում, կապիկն իսկույն դուրս է ցատկում դարանից ու բռնում խեղճի ոտքը:
95. Շվեյցարիայի Լյուցեռն քաղաքի կենտրոնում մի անսովոր ցուցատախտակ կա, որի վրա նշված են նույն անունը կրող բոլոր քաղաքներն աշխարհում: — Շվեյցարիայի Լյուցեռն քաղաքի կենտրոնում մի անսովոր ցուցատախտակ կա։ Դրա վրա նշված են նույն անունը կրող բոլոր քաղաքներն աշխարհում:
Երբ 1907 թ. շվեդական Ուպսալի քաղաքի բնակիչ Նիլս Պաուլսոնը մահացավ, հարյուր վաթսուն տարեկան էր: Որբացան նրա երկու որդիները, որոնցից ավագը հարյուր երեք տարեկան ըէր. իսկ կրտսերը՝ տասը: — 1907 թ. շվեդական Ուպսալի քաղաքի բնակիչ Նիլս Պաուլսոնը մահացավ, նա հարյուր վաթսուն տարեկան էր: Որբացան նրա երկու որդիները՝ ավագը հարյուր երեք տարեկան էր , կրտսերը՝ տասը:
Անգլիայում հրատարակվել է մարդկության պատմության մեջ հայտնի մարդկանց ցուցակ, որոնք գրել են ձախ ձեռքով: — Անգլիայում հրատարակվել է մարդկության պատմության մեջ հայտնի մարդկանց ցուցակ։ Այդ մարդիկ գրել են ձախ ձեռքով:
Եգիպտացի մի միլիոնատիրոջ ազգականները նրա մահից անմիջապես հետո գնացին նոտարի մոտ. որ իմանան ժառանգության մասին: Կտակին ծանոթանալուց հետո հանգուցյալի ազգականները քիչ մնաց խելքները թռցնեին, որովհետև իր փողերը տասը եղբայրներին ու քույրերին թողնելու փոխարեն կտակել էր իր կենդանիներին: — Եգիպտացի մի միլիոնատիրոջ ազգականները նրա մահից անմիջապես հետո գնացին նոտարի մոտ։ Ժառանգության մասին իմանալու համար: Կտակին ծանոթանալուց հետո հանգուցյալի ազգականները քիչ մնաց խելքները թռցնեին, որովհետև իր փողերը տասը եղբայրներին ու քույրերին թողնելու փոխարեն կտակել էր իր կենդանիներին:
5. առաջին, հաջորդել, ծառազարդ
6. անասուն
7. դար-զառիվայր բարձրություն
8. գարնանային – գարուն
անձրևային – անձրև
փոթորկային – փոթորիկ
ջրային – ջուր
9. գոհար – զմրուխտ
10. աղջամուղջ
11. միլիոնավոր – քանակական թվական
12. 4-րդ նախադասության մեջ
13. ա) բազմակի ենթականեր| 2-րդում, 3-րդում, 5-րդում
բ) բազմակի որոշիչներ| 1-ում, 2-րդում, 4-րդում, 5-րդում
14. ուղիղ խնդիր
15. Պարբերության նախադասություններից պարզ են՝ 1, 2
16. 5), 4)
Պատրաստվե՛ք ներկայացնելու․
Թեմա 14․ Հայաստանի հանրապետությունը 1991 թվականից մինչև մեր օրերը․
ա/ ՀՀ ամրապնդման գործընթացը /էջ 144-147/
բ/ ՀՀ հասարակական-քաղաքական և մշակութային կյանքը /էջ 155-161/
գ/ Հանրապետության միջազգային դրությունը /էջ 162-166/-բանավոր, էլ․ դասագիրք, նաև այլ աղբյուրներ/․
Թեմա 15․ Լեռնային Ղարաբաղի հանրապետությունը
ա/ Հանրապետությունը անկախության և պատերազմի տարիներին
բ/ Հանրապետության ներքին դրությունը
գ/ 2020-ի Արցախյան պատերազմը /բանավոր, էլ․ դասագիրք, էջ 168-177, նաև այլ աղբյուրներ/․
Լրացուցիչ նյութ՝
Երրորդ հանրապետության հիմնարար դասերը․Ռուբեն Կարապետյան
պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, ՀՀ արտակարգ եւ լիազոր դեսպան
Առաջադրանք․
1․ Միջազգային ի՞նչ կառույցների անդամ է ՀՀ-ը։ Թվարկե՛ք։
ՄԱԿ-Միացյալ Ազգերի Կազմակերպություն, Եվրո-խորհուրդ, ԱՊՀ-Անկախ Պետությունների Համագործակցություն, ՀԱՊԿ-Հավաքական Անվտանգության Պայմանագրի Կազմակերպություն, ԵՏՄ-Եվրասիական Տնտեսական Միություն։
2․ Հակիրճ նկարագրե՛ք ՀՀ-ի հարաբերությունները հարևան երկրների հետ։
Իրան՝ բարիդրացիական, տնտեսական համագործակցություններ։
Թուրքիա, Ադրբեջան՝ թշնամական, ոչ քաղաքական և ոչ տնտեսական համագործակցություն։
Վրաստան՝ բարիդրացիական, տնտեսական համագործակցություններ։
3․ Ձեր կարծիքով, որո՞նք են 2020-ի Արցախյան պատերազմի պարտության և 2023-ին Արցախը կորցնելու հիմնական պատճառները /բլոգային աշխատանք/․
Մեր հակաառակորդը ավելի պատրաստ էր և զինված: Նաև բնակչության և զորքերի քանակի առավելություն: Թուրքիաի կողմից աջակցությունը և նաև վարձկաններ:
Առաջադրանք
Այս նամակում Չարլի Չապլինը դստերը գրել էր նամակ։ Չարլի Չապլինը խոսում էր արվեստի, փողի, երազանքների, մանկության մասին։ Պատմվում էր, թե Չարլի Չապլինը քանի գիշեր է անցակացրել Ջերալդինայի մահճակալի մոտ և ինչքան հեքաթներ է պատմել։ Ասում էր, որ եթե քեզ թվա, որ դու ամենալավն ես պարում։ Միշտ էլ կգտնվի մեկը, որ քեզնից լավ կպարի: Խորհուրդ էր տալիս, որ միշտ պետք է կարիքավորների օգնել։ Օրինակ՝ եթե դու նստել ես տաքսի երբեք մի մոռանա այն մարդուն ով քեզ տուն է տանում ապահով, հարցրու նրա կնոջ մասին։ Եվ եթե նրանք փող չունեն երեխայի համար, փող դիր նրա ձեռքը: Հայրը վերջում մի ճշմարտություն ասեց․
—Մարդիկ գետնի վրա ավելի անհաստատ են, քան լարախաղացները ` երերուն լարի վրա:
86. 1. մտածում էր <ինչ հետաքրքիր տաճար է>
2. ասում էր <քաղցած եմ>
3. նա գրեց <այո>
4. զգուշացնում էր <այստեղ կարող են հանդիպել արջեր>
5. մտածում <ինչի համար վիճում>
6. շշնջում <մեծ է՞>
7. մտածում էր <քնել եմ ցանկանում>
8. ընգծված <Հայաստանը երկար պատմություն ունի>
9. գրեցի <ես նրան եմ սիրում>
87. Վաղուց ի վեր բժիշկներն ու գիտնականները վիճում են մի բանի մասին։ Այդ վեճը նոր թափով բորբոքվեց։ Մագնիսական դաշտը լայնացնում է մաշկի մազանոթները։
Ուղևորվելու համար ջերմանավն էի ընտրել։
Վանդակի առաստաղից անտակ տակառ էինք կախել:
Միշտ չէ որ հնարավոր է լինում գնել կամ որսալ կենդանուն:
Արձանագրվել են բազմաթիվ դեպքեր:
Գերմանացի մի ինժեներ պատրաստել է չմուշկներ:
88. ա) խաղալ — խաղացնել, դողալ — դողացնել, եռալ — եռացնել, թվալ — թվացնել, հավատալ — հավատացնել,
բ) փոքրանալ — փոքրացնել, լավանալ — լավացնել, վատանալ — վատացցնել, բարեկամանալ — բարեկամացնել, թշնամանալ — թշնամացնել. մանրանալ — մանրացնել, հզորանալ — հզորացնել, բարկանալ — բարկացնել, բարձրանալ — բարձրացնել, քարանալ — քարացնել,գ) հասնել — հասցնել, թռչել — թռցնել, տեսնել — տեսցնել, փախչել — փախցնել, փակչել — փակցնել, կպչել — կպցնել:
90. Ձեռագիր, ձեռագործ, հյուրատուն, հուսահատ, հուսաբեր, գիտնական, հնագիտություն, գետափնյա, գետաձի։
Պատրաստվե՛ք ներկայացնելու․
Թեմա 12․ Խորհրդային Հայաստանի հասարակական-քաղաքական կյանքը․
ա/ Հայկական հարցի վերաբացումը Երկրորդ աշխարհամարտից հետո
բ/ Քաղաքական բռնությունների նոր փուլը
գ/ Անհատի պաշտամունքի դատապարտումը։ Ազգային զարթոնքը /էջ 113-117/
Թեմա 13․ Վերակառուցման քաղաքականությունը և Արցախյան շարժումը․
ա/ Վերակառուցումը և Ղարաբաղյան շարժումը
բ/ Ազատագրական շարժման վերելքը /էջ 119-127/-/բանավոր, էլ․ դասագիրք, նաև այլ աղբյուրներ/․
Առաջադրանք.
1․ 1960-ական թթ. բնութագրվում են որպես ազգային զարթոնքի շրջան։
Ի՞նչ փաստերով կարող եք հիմնավորել այդ բնութագիրը։ Ի՞նչ կարևոր հարցեր
բարձրացվեցին ազգային կյանքի աշխուժացման ընթացքում։
Նրանք Հայաստանի իշխանություններից պահանջում էին պաշտպանել հայ ժողովրդի իրավունքները, դատապարտել թուրքերի կազմակերպած հայոց ցեղասպանությունը և հասնել նրա միջազգային ճանաչմանը։1967 թվականին տեղի ունեցավ եղեռնի զոհերին նվիրված հուշակոթողի բացումը։ Ի հիշատակ եղեռնի զոհերի և ի նշան պատմական հիշողության պահպանման` ամեն տարի ապրիլի 24-ին հայ ժողովուրդը զանգվածաբար, հարյուր հազարներով այցելում է հուշակոթող։ Մեկ տարի անց Սարդարապատի հերոսամարտի 50-ամյակի առթիվ բացվեց հուշահամալիր։
2․ Ձեր կարծիքով՝ ի՞նչ է այլախոհությունը: Ե՞րբ է սկզբնավորվել այլախոհական շարժումը Հայաստանում: Նշե՛ք ձեզ հայտնի այլախոհների: Ըստ ձեզ՝ ո՞վ կարող է
դառնալ այլախոհ:
Այլախոհ են անվանում այն մարդկանց, ովքեր այլ կերպ են մտածում, խորթ՝ օտար մտքեր ունեն: Այլախոհական շարժումը Հայաստանում սկզբնավորվել է 1962-1963 թվականներին, որին անվանել են՝ Հայ երիտասարդական միություն։ Հայտնի այլախոհ էր Պարույր Հայրիկյանը։
3․ Նկարագրե՛ք վերակառուցման քաղաքականության վերափոխումները և դրանց հետևանքները /բլոգային աշխատանք/․
Վերակառուցումը մի նախագիծ է, որը չէր համապատասխանում Խորհրդային միության հիմքում ընկած կոմունիստական պահանջներին: Վերակառուցումը նպատակ ուներ վերափոխումներ անել տնտեսության ասպարեզում, սակայն որպես հետևանք փլուզվեց կայսրությունը:
Լրացուցիչ նյութ /տեսանյութ/՝
Այլախոհությունը Խորհրդային Հայաստանում․Վարդան Հարությունյան/
Փորձ 1
Էթանոլի այրումը
C2H6O+3O2->2CO2+3H2O+Q
Փորձ 2
Հրավառություն
2Mg+O2->2MgO+Q
m(Mg)=3գ
m(MgO)=?գ
Նյութի քանակը որոշում ենք հետևյալ բանաձևով` n=m/M, m=n*M
Մերի Մելիքյան 